{"id":1839,"date":"2022-11-19T23:36:00","date_gmt":"2022-11-19T23:36:00","guid":{"rendered":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/?p=1839"},"modified":"2022-11-24T23:49:24","modified_gmt":"2022-11-24T23:49:24","slug":"1839-2","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/1839-2\/","title":{"rendered":"Spotkanie VI i VII z cyklu Wydarzenia i ludzie XIX i XX wieku \u2013 Przemy\u015bl, Ziemia Przemyska i Podkarpacie w Europie Karpat"},"content":{"rendered":"\n

W dniu dzisiejszym odby\u0142y si\u0119 dwie ostatnie sesje (VI i VII) z cyklu Wydarzenia i ludzie XIX i XX wieku \u2013 Przemy\u015bl, Ziemia Przemyska i Podkarpacie w Europie Karpat. Spotkanie przedpo\u0142udniowe mia\u0142o miejsce w Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej<\/a>, gdzie by\u0142y omawiane dwa tematy: Udzia\u0142 W\u0119gr\u00f3w w \u017cyciu spo\u0142ecznym, politycznym i kulturalnym Ziemi Przemyskiej (XIX \u2013XX w.) oraz Przemy\u015bl \u2013 miasto wielu kultur. \u017bycie codzienne w dawnym Przemy\u015blu. Spotkanie otworzy\u0142 Minister Marek Kuchci\u0144ski, a prowadzi\u0142 Dyrektor MNZP Jan Jarosz, gospodarz przedpo\u0142udniowej sesji. Naszymi prelegentami byli znakomici znawcy temat\u00f3w: prof. Istv\u00e1n Kov\u00e1cs, prof. Csaba Gy\u00f6rgy Kiss, dr Imre Moln\u00e1r, prof. dr hab. Jan Draus, dr Lucjan Fac, dr Tomasz Pomykacz. Spotkanie popo\u0142udniowe odby\u0142o si\u0119 w siedzibie Przemyskiego Towarzystwa Kulturalnego, gdzie go\u015bcili\u015bmy prof. dra hab. Ryszarda Terleckiegoi dra Jana Musia\u0142a, kt\u00f3rzy opowiadali o o\u015bwiacie i szkolnictwie Przemy\u015bla (od Kolegium Jezuickiego do PWSW w Przemy\u015blu).Nast\u0119pnie mia\u0142a miejsce promocja ksi\u0105\u017cki wydanej przez Przemyskie Towarzystwo Kulturalne<\/a> autorstwa dra Jana Musia\u0142a \u201ePrzekl\u0119te stulecie \u2013 cudowne stulecie. O kompensacyjnych aspektach dziewi\u0119tnastowiecznej literatury polskiej\u201d. <\/p>\n\n\n\n

Ca\u0142y cykl sesji w okresie maj \u2013 listopad 2022 odbywa\u0142 si\u0119 w ramach projektu \u201eMecenat Kulturalny\u201d<\/strong> i by\u0142 dofinansowany z bud\u017cetu Wojew\u00f3dztwa Podkarpackiego. <\/p>\n\n\n\n

Nasze dzia\u0142ania wspiera i sponsoruje ORLEN OIL.<\/strong><\/p>\n\n\n\n

——————————————<\/p>\n\n\n\n

Konferencja PTK: Przemy\u015bl jako miasto wielu kultur i miejsce pami\u0119ci wyszehradzkiej<\/strong><\/p>\n\n\n\n

19 listopada w Przemy\u015blu odby\u0142a si\u0119 konferencja zorganizowana przez Przemyskie Towarzystwo Kulturalne \u201eWydarzenia i ludzie XIX i XX wieku \u2013 Przemy\u015bl, Ziemia Przemyska, Podkarpacie w Europie Karpat\u201d<\/strong> po\u015bwi\u0119cona relacjom polsko-w\u0119gierskim na ziemi przemyskiej oraz o\u015bwiacie i szkolnictwu mi\u0119dzy Lwowem a Krakowem.<\/p>\n\n\n\n

Pomys\u0142odawca spotka\u0144, szef Kancelarii Premiera Marek Kuchci\u0144ski,<\/strong> zaznaczy\u0142, \u017ce jest to si\u00f3dma i ostatnia konferencja z cyklu. \u2013 Zapraszamy ludzi wybitnych, kt\u00f3rzy maj\u0105 wp\u0142yw na dzisiejsze \u017cycie publiczne w naszym kraju i szerzej, si\u0119gamy w przesz\u0142o\u015b\u0107, ale z my\u015bl\u0105 o czerpaniu m\u0105dro\u015bci na przysz\u0142o\u015b\u0107 \u2013 m\u00f3wi\u0142 Kuchci\u0144ski. \u2013 Patrz\u0105c z perspektywy wiek\u00f3w, Przemy\u015bl jest o\u015brodkiem sentymentalnym dla wielu nacji i kultur Europy \u015arodkowej, uznali\u015bmy, \u017ce ten cykl zako\u0144czymy udzia\u0142em naszych przyjaci\u00f3\u0142 W\u0119gr\u00f3w \u2013 doda\u0142 b. marsza\u0142ek. Zapowiedzia\u0142 r\u00f3wnie\u017c, \u017ce w rz\u0105dzie, id\u0105c \u015bladem W\u0119gr\u00f3w szkol\u0105cych z j\u0119zyka polskiego, zdecydowano o podj\u0119ciu kszta\u0142cenia kilkudziesi\u0119ciu urz\u0119dnik\u00f3w pa\u0144stwowych z j\u0119zyka w\u0119gierskiego. Podczas drugiej cz\u0119\u015bci spotkania, kt\u00f3ra odby\u0142a si\u0119 w nowej siedzibie PTK, Marek Kuchci\u0144ski przypomnia\u0142, \u017ce jest to r\u00f3wnie\u017c dawna siedziba Towarzystwa i pierwsza Przemyskiego Komitetu Obywatelskiego, a tak\u017ce sala, kt\u00f3r\u0105 otrzymano w czasach prze\u0142omu po klubie Empik. \u2013 To tu Jaros\u0142aw Kaczy\u0144ski poprowadzi\u0142 spotkanie za\u0142o\u017cycielskie. Historia zatoczy\u0142a ko\u0142o, ale my nie chcemy tylko wspomina\u0107, chcemy r\u00f3wnie\u017c czerpa\u0107 z niej m\u0105dro\u015b\u0107. Przy\u015bwieca nam troska o nasze korzenie, i to nie tylko rodzinne, ale dziej\u00f3w, historii Polski i w\u0142asnych naszych ojczyzn i te dzieje bardzo burzliwe i trudne, ale jednocze\u015bnie pokazuj\u0105ce znakomite postaci bohater\u00f3w heroiczne czyny ca\u0142ych grup ludzi, bo mowa by\u0142a tutaj o jednostkach wojskowych \u2013 m\u00f3wi\u0142 szef KPRM.<\/p>\n\n\n\n

Podczas pierwszego panelu: \u201eUdzia\u0142 W\u0119gr\u00f3w w \u017cyciu spo\u0142ecznym, politycznym i  kulturalnym Ziemi Przemyskiej (XIX \u2013XX w.). Przemy\u015bl \u2013 miasto wielu kultur. \u017bycie codzienne w dawnym Przemy\u015blu\u201d <\/strong>z udzia\u0142emprelegent\u00f3w: prof. Istv\u00e1na Kov\u00e1csa, prof. Csaby Gy\u00f6rgy Kissa, dr. Imre Moln\u00e1ra,  prof. dr. hab. Jana Drausa, dr. Lucjana Faca i dr. Tomasza Pomykacza <\/strong>podkre\u015blano, \u017ce Przemy\u015bl mo\u017cemy traktowa\u0107 jako wyszehradzkie wsp\u00f3lne miejsce pami\u0119ci. To miejsce, gdzie spoczywaj\u0105 w\u0119gierscy \u017co\u0142nierze \u2013 60 proc. Twierdzy Przemy\u015bl stanowi\u0142y jednostki w\u0119gierskie, tutaj t\u0119tni\u0142o wsp\u00f3lne \u017cycie, wydawano literatur\u0119,  gazety, w j\u0119zyku niemieckim, w\u0119gierskim i polskim, gdzie opr\u00f3cz bie\u017c\u0105cych informacji publikowano artyku\u0142y historyczne, wiadomo\u015bci z zagranicy oraz wiersze, m.in. G\u00e9zy Gy\u00f3ni, kt\u00f3ry dosta\u0142 si\u0119 do niewoli i zgin\u0105\u0142 w Rosji. Nabo\u017ce\u0144stwa odby\u0142y si\u0119 dla W\u0119gr\u00f3w w ko\u015bciele garnizonowym, rozwija\u0142o si\u0119 \u017cycie kulturalne,  gra\u0142a orkiestra, krzy\u017cowa\u0142y si\u0119 wa\u017cne linie kolejowe. Przemy\u015bl wci\u0105\u017c istnieje w \u015bwiadomo\u015bci w\u0119gierskiej, wci\u0105\u017c s\u0105 organizowane wycieczki szlakiem cmentarzy z I W\u015a, by u\u015bwiadamia\u0107 najm\u0142odsze pokolenia i zachowywa\u0107 pami\u0119\u0107 o przodkach, tym bardziej, \u017ce w czasach komunizmu tradycja I wojny by\u0142a zapomniana.<\/p>\n\n\n\n

Stosunki polsko-w\u0119gierskie niezwykle szczeg\u00f3\u0142owo przedstawia w\u0119gierski historyk prof. Lajos Sz\u00e1deczky Kardoss, z kt\u00f3rego sylwetk\u0105 zapozna\u0142 nas prof. Imre Molnar. Opisuje on fakty zniszczenia, zdewastowania i zrabowania, spustoszenia przez Rosjan i o wyzwolonych tych samych terytoriach  przez \u017co\u0142nierzy w\u0119gierskich, co podkre\u015bla konkretnymi przyk\u0142adami, jak ten, \u017ce  z 24 000 mieszka\u0144c\u00f3w Jaros\u0142awia w ci\u0105gu 8 miesi\u0119cy \u201erosyjskiej okupacji” pozosta\u0142o tylko 2-3 tysi\u0105ce os\u00f3b.<\/p>\n\n\n\n

Jednocze\u015bnie, przedstawiaj\u0105c dane sytuacje, nie stroni od konfrontacji z pytaniami o polski los: \u201eTeraz Polak mo\u017ce powiedzie\u0107 o sobie to, co kiedy\u015b powiedzia\u0142 \u017co\u0142nierz Kuruc: Ziemia ojczysta jest zaora\u0142a krwi\u0105… Ale co przyniesie przysz\u0142o\u015b\u0107 po tej ogromniej hekatombie? Na razie Polak s\u0142usznie op\u0142akuje stan swojego kraju. Burza wojenna spustoszy\u0142a jego ojczyzn\u0119, wr\u00f3g nie oszcz\u0119dzi\u0142 jego wsi, jego dom\u00f3w. Czy b\u0119dzie tu zmartwychwstanie, a je\u017celi tak, jakie ono b\u0119dzie?” I kontynuuje: \u201eJe\u015bli nast\u0105pi odzyskanie dawnych ziem polskich od Rosjan, nie b\u0119dzie mo\u017cna uchyli\u0107 si\u0119 od odpowiedzi na to pytanie: Jaki b\u0119dzie w przysz\u0142o\u015bci los Polski? Bo historyczne prawa Polak\u00f3w musz\u0105 by\u0107 uwzgl\u0119dnione w ostatecznym rozliczeniu powojennym”.<\/p>\n\n\n\n

Po rewolucji i wojnie o niepodleg\u0142o\u015b\u0107 r. 1848\/1849 austriackie de\u00f3r cesarski za kar\u0119 rozmie\u015bci\u0142o \u017co\u0142nierzy w\u0119gierskich na obcym terytorium, gdzie \u017co\u0142nierze mogli walczy\u0107 i stacjonowa\u0107 tylko jako okupanci. Znamiennym wyj\u0105tkiem by\u0142a kraina bratnich Polak\u00f3w, gdzie \u017co\u0142nierze w\u0119gierscy byli witani przez ludno\u015b\u0107 jako prawdziwi zbawcy wyzwalaj\u0105cy miejscowych ludzi z rosyjskiego despotyzmu. Cytat z ksi\u0105\u017cki:<\/p>\n\n\n\n

Stolica dawnej Polski i stolica obecnej Galicji, raduje si\u0119.  Twarze ludzi promieniuj\u0105 szcz\u0119\u015bciem. Wszyscy \u015bwi\u0119tuj\u0105 na ulicach i w oknach,. Na domach, pa\u0142acach i wie\u017cach g\u0119sto powiewaj\u0105 w\u0119gierskie flagi. Jedna z dum Polak\u00f3w, ich l\u015bni\u0105ce pi\u0119knem miasto, tysi\u0105cletni Lw\u00f3w, zosta\u0142o wyzwolone z 10-miesi\u0119cznej niewoli rosyjskiej i raduje si\u0119 nowym \u017cyciem, zmartwychwstaniem. Miasto wyzwalaj\u0105 \u017co\u0142nierze 34 pu\u0142ku piechoty z Koszyc. Synowie miasta, w kt\u00f3rym nasz wsp\u00f3lny kr\u00f3l Ludwik Wielki\/W\u0119gierski og\u0142osi\u0142 przywileje miast polskich, w kt\u00f3rym jego matka, kr\u00f3lowa Polski El\u017cbieta \u0141okietkowna, zbudowa\u0142a ko\u015bci\u00f3\u0142, w kt\u00f3rego b\u0142. Jadwiga, wielka duma Polak\u00f3w, wyruszy\u0142a do kr\u00f3lestwa. Potomkowie kuruc\u00f3w nie \u017ca\u0142owali, \u017ce przelali krew za wyzwolenie Polak\u00f3w, a mieli t\u0119 rado\u015b\u0107, \u017ce w zamian byli obsypywani, oni i ich konie, kwiatami i oklaskami przez mieszka\u0144c\u00f3w. M\u0119\u017cczy\u017ani i kobiety p\u0142akali z rado\u015bci”. \u017bo\u0142nierze w\u0119gierscy, z tr\u00f3jkolorowymi, wst\u0105\u017ckami na ramionach, stali na stra\u017cy lub w szeregu na wyzwolonych ziemiach polskich, ich oczy b\u0142yszcza\u0142y chwa\u0142\u0105 i rado\u015bci\u0105\u201d, a w ko\u0144cu dodaje:  Nigdy \u017co\u0142nierz w\u0119gierski nie by\u0142 dumniejszy ze swego imienia ni\u017c wtedy, gdy broni\u0105c Karpat, wysprz\u0105ta\u0142 wroga z polskiej ziemi.<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Sz\u00e1deczky-Kardos s\u0142usznie pisze, \u017ce obecna wojna \u015bwiatowa musia\u0142a nadej\u015b\u0107, aby nar\u00f3d polski m\u00f3g\u0142 jeszcze raz da\u0107 znak \u017cycia o sobie na scenie historii \u015bwiata. Najbardziej zaci\u0119te bitwy tocz\u0105 si\u0119 na polskiej ziemi, a zdesperowani polscy wojownicy walcz\u0105 o przysz\u0142o\u015b\u0107 swojego kraju w szeregach naszych \u015bwiatowej s\u0142awy obro\u0144c\u00f3w. Walcz\u0105 ze \u015bmierteln\u0105 odwag\u0105, ich usta \u015bpiewaj\u0105 narodow\u0105 pie\u015b\u0144 z wojen napoleo\u0144skich: \u201eJeszcze Polska nie zgin\u0119\u0142a…\u201d<\/p>\n\n\n\n

Dostrzegaj\u0105c t\u0119 odwag\u0119 oraz fakt, ze po Wio\u015bnie Lud\u00f3w Polacy i W\u0119grzy ponownie wsp\u00f3lnie walcz\u0105 o wolno\u015b\u0107 rodzi si\u0119 w nim prze\u015bwiadczenie oraz wyznanie: Miejmy nadziej\u0119, \u017ce koniec wojny przyniesie nowe \u017cycie narodowi polskiemu, kr\u00f3lestwu polskiemu, takie o kt\u00f3re b\u0142aga ich hymn narodowy: \u201eOjczyzn\u0119 woln\u0105 racz nam wr\u00f3ci\u0107 Panie…\u201d<\/p>\n\n\n\n

Ksi\u0105\u017ck\u0119 swoj\u0105 ko\u0144czy nast\u0119puj\u0105cym westchnieniem: \u201eNiech B\u00f3g sprawi, aby nadchodz\u0105cy dzie\u0144 pokoju po zwyci\u0119skich bitwach zaja\u015bnia\u0142 na niebie nowych, wspania\u0142ych W\u0119gier i wolnej Polski. Jak\u017ce aktualne to \u017cyczenie i jednocze\u015bnie zadanie dla ka\u017cdego pokolenia Polak\u00f3w i W\u0119gr\u00f3w\u201d.<\/p>\n\n\n\n

Wed\u0142ug prof. Jana Drausa od zapomnienia nale\u017ca\u0142oby r\u00f3wnie\u017c uchroni\u0107 wybitne postaci pochodz\u0105ce z Przemy\u015bla, takie jak prof. Henryk Jordan, W\u0142adys\u0142aw Tarnawski, Kazimierz Kolbuszewski, Tymon Terlecki, Kazimierz Klink, Moj\u017cesz Shorr, Marian Zimmermann, Marian Stro\u0144ski, Herman Lieberman, Jaros\u0142aw Rodnicki, Adam Sapieha.<\/p>\n\n\n\n

Drugi panel, z udzia\u0142em wicemarsza\u0142ka Sejmu prof. dr. hab. Ryszarda Terleckiego i dr. Jana Musia\u0142a zatytu\u0142owano: \u201eMi\u0119dzy Lwowem a Krakowem. O\u015bwiata i szkolnictwo Przemy\u015bla \u2013 od Kolegium Jezuickiego do PWSW w Przemy\u015blu\u201d. <\/strong>Om\u00f3wiono w nim histori\u0119 szkolnictwa, w du\u017cej mierze zawdzi\u0119czaj\u0105cego sw\u00f3j rozw\u00f3j Ko\u015bcio\u0142owi \u2013 zakonom jezuit\u00f3w i pijar\u00f3w \u2013 i p\u00f3\u017aniejsz\u0105, w tym dramatyczne losy profesor\u00f3w uniwersytet\u00f3w krakowskiego i lwowskiego,\u015bmier\u0107 wybitnych uczonych z rak Niemc\u00f3w we Lwowie czy krakowskich profesor\u00f3w z\u0142apanych podczas II wojny w pu\u0142apk\u0119, kt\u00f3rej konsekwencj\u0105 by\u0142 ob\u00f3z koncentracyjny, a tak\u017ce dalsze prze\u015bladowania ze strony w\u0142adzy stalinowskiej, aresztowania oraz karier podporz\u0105dkowanych ustrojowi.<\/p>\n\n\n\n

Podczas ostatniego punktu spotkania \u2013 promocji ksi\u0105\u017cki dra Jana Musia\u0142a \u201ePrzekl\u0119te stulecie \u2013 cudowne stulecie. O kompensacyjnych aspektach dziewi\u0119tnastowiecznej literatury polskiej\u201d \u2013 <\/strong>autor zwr\u00f3ci\u0142 uwag\u0119 na obecny w przestrzeni publicznej problem p\u00f3\u0142prawd i narracji przes\u0142aniaj\u0105cych prawd\u0119. Podkre\u015bli\u0142, \u017ce w ksi\u0105\u017cce chce wr\u00f3ci\u0107 do tezy, \u017ce warto si\u0119 umacnia\u0107 w duchu, \u017ce na umocnionej duchowo\u015bci warto budowa\u0107 swoj\u0105 i wsp\u00f3lnotow\u0105 to\u017csamo\u015b\u0107. Zaznaczy\u0142, \u017ce ksi\u0105\u017cka idzie trzema torami: historyczno-literackim, odnosz\u0105cym si\u0119 do rodzaj\u00f3w gatunk\u00f3w literackich i psychoanalitycznym.<\/p>\n\n\n\n

<\/p>\n\n\n\n

\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n<\/figure>\n\n\n\n
\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n\n\n\n
\"\"<\/a><\/figure>\n<\/figure>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

W dniu dzisiejszym odby\u0142y si\u0119 dwie ostatnie sesje (VI i VII) z cyklu Wydarzenia i ludzie XIX i XX wieku \u2013 Przemy\u015bl, Ziemia Przemyska i Podkarpacie w Europie Karpat. Spotkanie przedpo\u0142udniowe mia\u0142o miejsce w Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, gdzie by\u0142y omawiane dwa tematy: Udzia\u0142 W\u0119gr\u00f3w w \u017cyciu spo\u0142ecznym, politycznym i kulturalnym Ziemi Przemyskiej (XIX \u2013XX […]<\/p>\n","protected":false},"author":2,"featured_media":1841,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[11],"tags":[],"class_list":["post-1839","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-wydarzenia"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1839","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/2"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1839"}],"version-history":[{"count":7,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1839\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1910,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1839\/revisions\/1910"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1841"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1839"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1839"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/ptk-przemysl.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1839"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}